Pepijn Lochtenberg
Machtig mooi, onze menselijke geest. Altijd op zoek naar de meest efficiënte manier om dingen te doen, zodat het jou het minste energie kost. Bepaalde gedragingen komen dagelijks terug en als vanzelf vormen zich gewoontes: gedragingen die je op de automatische piloot uitvoert.
Zeker wanneer bepaald gedrag direct een fijn gevoel geeft, dan is het niet moeilijk om het gedrag heel vaak te herhalen en kan een gewoonte zich snel vormen. Als die pot met paaseitjes binnen armlengte staat en de chocola smaakt goed, dan zit de gewoonte om in de pot te graaien er binnen no-time in ;)
De technologie in ons leven heeft dezelfde eigenschappen als die pot met paaseitjes: weinig moeite, direct genot. Technologie zorgt over het algemeen voor veel gebruiksgemak en snel resultaat, met als gevolg dat snel een plaats verovert in onze dagelijkse gewoontes. Eén klik op je telefoon en er komt een lading nieuwe berichten, likes en informatie binnen. Het is dus geen wonder dat het checken van je telefoon zich razendsnel ontwikkelt tot gewoontegedrag en voor velen tot een gedragsverslaving.
Jouw dagelijks leven wordt voor een groot gedeelte bepaald door de gewoontes die je gedurende de dag hebt. Die gewoontes kunnen bijdragen aan goede focus, maar slechte gewoontes zijn ook een garantie voor een leven vol afleiding.
Ik heb een aantal van mijn eigen gewoontes onder de loep genomen. Welke dingen die ik op de automatische piloot doe helpen me om te focussen? En welke gewoontes leiden structureel tot afleiding?
De start van de werkdag
Op een dag dat ik thuis werk start de dag eigenlijk altijd hetzelfde:
Wakker worden door de wekker (muziek & wake-up light), naar de wc gaan, douchen, aankleden, telefoon checken op nieuwe berichten, ontbijten, tanden poetsen, een blokje om lopen, thee maken en vervolgens starten met de eerste taak van de dag.
Tijdens het douchen oefen ik om bewust de geur van de douchegel te ruiken, het water op mijn schouders te voelen en op te merken welke gedachten ’s ochtends vroeg al in het rond tollen. Als ik naar boven ga om aan het werk te gaan, dan laat ik mijn telefoon beneden achter. Boven start ik met een taak die volle aandacht vraagt en mijn mailbox blijft ongeopend.
Deze start van de werkdag helpt me om de dag te starten met focus op één taak, zonder de afleiding van alle binnenkomende berichten en mails. Ik start met een taak die een hoge mate van concentratie vereist, zoals het schrijven van een artikel of het lezen van een boek. Op die manier gebruik ik de scherpte die ik heb op de meest effectieve manier.
Voorbereiding op een beachvolleybalwedstrijd
In de voorbereiding op mijn beachvolleybalwedstrijden is eenzelfde vaste structuur terug te vinden:
Fles vullen met water, naar de wc gaan, tas bij het veld zetten, stretchen, warmlopen, inspelen, wedstrijdshirt aan, inslaan en vervolgens starten met de wedstrijd.
Mijn brein weet wat eraan gaat komen als ik 35 minuten van tevoren met deze voorbereiding start en krijgt zo de gelegenheid om toe te werken naar de focus die nodig is bij de start van de wedstrijd.
De rituelen van Rafael Nadal
Tennisser Rafael Nadal – een van de succesvolste tennissers aller tijden - heeft een flinke lading gewoontes (ook wel rituelen genoemd) tijdens zijn wedstrijden. Alleen al voor het serveren kan je een hele rits aanschouwen: haar achter de oren duwen, broek uit de bilnaad trekken, bal stuiteren en vervolgens serveren.
Hij bereidt zichzelf grondig voor op een actie die hij met volle focus wil uitvoeren, zodat hij op alle mogelijke momenten in staat is om zijn aandacht op de juiste dingen te richten. Ook als hij vermoeid, gespannen of gefrustreerd is.
Gewoontes kunnen een fantastisch hulpmiddel zijn in het bereiken van goede focus. Je traint je brein om in een situatie steeds op de juiste dingen gericht te zijn. Dat betekent niet dat je vanaf vandaag je broek uit je bilnaad moet trekken voordat je aan een rapportage begint, maar wel dat je bewust stil staat bij jouw gewoontes in de voorbereiding op een belangrijke taak.
Helpen jouw gewoontes in je voorbereiding om je beter te focussen?
Sommige gewoontes zijn heel effectief voor betere concentratie, maar andere gewoontes zijn funest voor focus. Je mail checken net voor de start van een vergadering? Een garantie voor een stroom van afleidende gedachten op het moment dat je juist helemaal scherp wilt zijn. Je berichten bekijken op het moment dat je even vastloopt in een lastige taak? Je verlaat de staat van concentratie en grote kans dat je die lastige taak toch maar weer voor je uitschuift.
Tijd om eens kritisch te kijken naar mijn eigen slechte focusgewoontes:
Mail & telefoon checken na afronding van elke taak
Op het moment dat ik vermoeider raak of er weinig tijdsdruk is om dingen af te krijgen, dan komen slechte gewoontes sneller naar het oppervlak. Een van die gewoontes is om mijn mail en telefoon te checken op berichten na het afronden van een taak. Zonder echt bewust te kiezen dat ik dat doe, gaat mijn hand dan naar mijn telefoon en open ik mijn scherm.
Op een gegeven moment heb ik besloten om gedurende bepaalde tijdsperioden mijn telefoon op vliegtuigmodus te zetten, zodat ik de mogelijkheid creëerde om een diepere staat van concentratie te bereiken. Ik besloot als experiment om mijn telefoon vervolgens wel binnen mijn bereik te leggen.
Het was confronterend hoe vaak mijn arm onbewust naar mijn telefoon greep, waarop het icoon van de vliegtuigmodus me herinnerde aan mijn voornemen…
Elk ‘leeg’ moment opvullen met mijn telefoon
In de rij staan bij de supermarkt? Even nu.nl checken. Wachten tot je geholpen wordt bij het gemeentehuis? Even scrollen op LinkedIn. Vijf minuten wachten op je afspraak die verlaat is? Binnenkomende mail checken en vervolgens weer markeren als ongelezen.
Het vermogen om stil te staan en even geen nieuwe prikkels op te zoeken is een vermogen dat we als mensen steeds meer kwijtraken. We geven toe aan de behoefte aan de prikkel en worden gelukkig vrijwel altijd beloond door onze telefoon.
Gevolg is dat ook in andere situaties waarin geen nieuwe prikkels zich aandienen – bijvoorbeeld als je met volle aandacht in een belangrijke taak wil duiken – het moeilijk wordt om erbij te blijven.
Ik ben me nu bewust van mijn slechte focusgewoonten en oefen om ze te veranderen. Steeds meer houd ik me aan blokken van focus afgewisseld met blokken waarin ik mijn mail en telefoon beantwoord. Ik oefen om op een ‘leeg’ moment de leegte er te laten zijn en op dat moment gewoon om me heen te kijken. Een moment niets, om mijn brein te leren dat dat ook prima is.
Welke van bovenstaande voorbeelden herken je ook bij jezelf terug? Helpen jouw gewoontes je om je goed te focussen, of trekken ze je volledig de afleiding in? Bewustwording is belangrijk als start en vervolgens gaat het om de actie die je onderneemt.
Als je net als ik ervan overtuigd bent dat betere focus je veel goeds kan brengen, kies dan één focusgewoonte die je de komende weken wilt gaan oefenen.
Kies een nieuwe gewoonte met twee eigenschappen:
Pepijn Lochtenberg is sport- en prestatiepsycholoog en één van de eigenaren van Focus like a Pro. Hij werkt dagelijks met professionals in het bedrijfsleven en de sport aan het verbeteren van focus.
©Focus like a Pro | 2023
