Pepijn Lochtenberg
Sandra leefde haar leven op de automatische piloot. Reagerend op alles wat dagelijks op haar pad kwam had ze een stressvol bestaan: alles was even belangrijk en op alles moest direct gereageerd worden:
‘Een vraag van een collega? Direct helpen en mijn eigen taken opzij leggen.
Een binnenkomende mail? Gelijk lezen, maar vervolgens markeren als ongelezen omdat ik twijfel wat ik terug moet sturen.
Een appje van mijn man dat zijn vakantiedagen zijn goedgekeurd? Gelijk kijken welke vakantieparken er in die week nog beschikbaar zijn.
Alles leek belangrijk en urgent.’
Aan het eind van de dag voelde ze zich vermoeid: het was wederom een chaotische en drukke dag. Frustrerend dat ze wéér niet toekwam aan die belangrijke rapportage. Het was lang geleden dat ze de trots voelde van het volbrengen van een echt uitdagende taak…
Wie of wat bepaalt waar jouw aandacht naartoe gaat?
Bepaalt het piepje van een whatsappje dat je aandacht naar je telefoon gaat? Bepaalt het envelopje in je scherm dat je je mail gaat checken? Bepaalt je collega dat jullie het nu over de teammeeting van volgende week gaan hebben? Of heb jij zelf de regie over jouw focus?
Als je heel gevoelig bent voor afleiding - bijvoorbeeld door social media, nieuwssites en prikkels om je heen - dan is de kans groot dat je niet zelf de leiding hebt over jouw aandacht.
Je hebt niet helder wat je echt belangrijk vindt en waar je je aandacht op wilt richten. Vaak afgeleid zijn is in dit geval een symptoom van een gebrek aan leiding over je focus.
Uiteraard kan het handig inrichten van je omgeving je helpen om beter te focussen, zoals je kan lezen in het blog ‘Architect van je focus’. Als de leiding over je focus echter ontbreekt, dan zal je brein met gemak een nieuwe afleiding vinden.
Waarom heb je die neiging?
Ons brein is gevoelig voor nieuwe prikkels en de techbedrijven springen daar natuurlijk handig op in. Met de rode bolletjes, trillingen en geluiden spelen ze in op onze evolutionair oude breingebieden.
Een tweede factor is echter niet te onderschatten: een planning maken van je activiteiten en je daaraan houden is veel lastiger dan je dag laten regeren door binnenkomende mail en vragen van collega’s. Je kan jezelf prima bezighouden met korte reacties op een groepsmail, snel een collega helpen en af en toe een kleine taak tussendoor.
Als je dit geen probleem vindt, dan is er natuurlijk geen reden om in actie te komen. De kans is echter aanwezig, dat het bij jou voor onvrede zorgt:
Als die onvrede bij jou aanwezig is, dan is het tijd voor actie.
Ik ben altijd enorm onder de indruk van de focus waarmee topsporters jarenlang extreem saaie taken - oefeningen voor krachttraining, basistechnieken in hun sport - uitvoeren. De waarde van prestatieverbetering geeft topsporters de drive om deze focus dag in en dag uit op te brengen.
Dezelfde focus kan je ook terugzien bij een vader die met volle aandacht aan het spelen is met zijn kind, de manager bij de grote bank die waarde hecht aan het goed leiden van de meeting die ze voorzit, of de programmeur die midden in zijn creatieve proces zit.
In deze voorbeelden zien we mensen die met volle aandacht bezig zijn met iets dat ze echt belangrijk vinden. Ze zitten er helemaal in en hebben de leiding over hun aandacht. Hun vermogen om te focussen is een bewijs dat ze bezig zijn met ze echt belangrijk vinden.
Op het moment dat je bezig bent met iets dat echt belangrijk voor je is, dan lukt het beter om te focussen.
Met leiding nemen over focus bedoel ik het bewust kiezen waar je je aandacht op wilt richten. Waar ga je jouw tijd en energie aan besteden? In je werk, maar zeker ook in je vrije tijd.
Twee stappen zijn cruciaal om leiding te nemen over focus: waarden bepalen en taakduidelijkheid creëren.
Waarden zijn die dingen die je diep van binnen echt belangrijk vindt. Waarden functioneren als een kompas voor gedrag: je gebruikt ze om te bepalen welke richting je op wil met je leven (Hayes, 1999). Bij waarden maak ik onderscheid tussen waardengebieden en de invulling van die gebieden.
Waardengebieden zijn het antwoord op de vraag ‘Wie en wat is echt belangrijk in jouw leven?’ Antwoorden kunnen bijvoorbeeld zijn je familie, je werk, relaties, zelfzorg en hobby’s.
Binnen die gebieden bepaal je vervolgens wat je belangrijk vindt, oftewel je waarden.
Hieronder vind je twee korte reflectie-oefeningen die je kunnen helpen om jouw waarden te bepalen in je werk. Uiteraard kun je de vragen ook stellen voor de andere waardengebieden.
1. Afscheidsspeech
Als je ooit stopt met je werk, hoe wil je dan dat jouw collega’s en leidinggevenden zich jou herinneren? Welke beschrijving van jouw doen en laten hoop je terug te horen in de afscheidsspeech die ze geven?
2. Inspirerend voorbeeld
Wie is jouw voorbeeld in jouw vakgebied? Wat in zijn of haar gedrag inspireert jou?
Sandra koos naar aanleiding van de waardenvragen de volgende waarden voor zichzelf:
Bewust stilstaan bij de vraag wat je belangrijk wilt maken in jouw leven (werk & privé) is een belangrijke eerste stap. Een tweede onmisbare stap is taakduidelijkheid creëren.
Welke concrete actie gaat de eerste stap zijn richting jouw waarden?
Formuleer de eerste stap in een concrete fysieke actie:
Sandra had een tweetal grotere, uitdagender taken die ze al langere tijd voor zich uitschoof en deze taken waren voor haar de ideale kans om invulling te geven aan de waarden in haar werk: nauwkeurigheid en persoonlijke ontwikkeling.
Voor beide taken bepaalde ze de eerste stap die ze kon zetten. Ze gebruikt nu elke dag in ieder geval het eerste uur van de werkdag om aan deze taken te werken.
Meer focus, meer rust, meer resultaat
Het bepalen van je waarden en het creëren van taakduidelijkheid helpt je om meer leiding te nemen over je focus.
Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (1999).
Acceptance and commitment therapy: An experiential approach to behavior change. Guilford Press.
Pepijn Lochtenberg is sport- en prestatiepsycholoog en één van de eigenaren van Focus like a Pro. Hij werkt dagelijks met professionals in het bedrijfsleven en de sport aan het verbeteren van focus.
©Focus like a Pro | 2023
